‘Wie vrede wil, moet zich voorbereiden op oorlog’, een van oorsprong Latijnse uitdrukking uit de oudheid,
is dé slogan van deze tijd aan het worden. Dat lijkt logisch in een wereld die van het ene conflict naar het
andere lijkt te denderen. De roep om herbewapening in Europa is groot; politici jongleren met bedragen
die tot nu toe in ons deel van de wereld ongekend waren. Jongeren wordt gevraagd naar hun motivatie
voor een eventuele baan in het leger. Op TV zijn militaire kopstukken inmiddels vaste gasten aan de
praattafels.
Ja, er woedt een veroveringsoorlog in Oekraïne. En Europa dreigt haar betrouwbare bondgenoot, de
Verenigde Staten te verliezen en probeert uit alle macht op eigen militaire benen te gaan staan. Maar ís
het wel zo logisch om je voor te bereiden op oorlog als je niets liever wilt dan vrede? Is het wel zo
logisch om honderden miljarden euro’s uit te geven aan wapentuig en tegelijk drastisch te snoeien in de
diplomatieke diensten, in wetenschap en in ontwikkelingssamenwerking? Is het wel zo logisch om
steeds geavanceerder wapentuig te leveren aan Oekraïne.
Waarom zouden we ons niet gaan voorbereiden op vrede? Toch wordt daar in bepaalde kringen wel
degelijk over nagedacht en ook studie van gemaakt. Bijvoorbeeld aan de Vrije Universiteit in Amsterdam,
waar hoogleraar Ethiek en Vrede Fernando Enns en zijn staf ándere vragen stellen. Vragen als: Wie is
‘de vijand’? Is dat een hele natie? Een heel volk? Kun je een heel volk wel over één kam scheren? En
dan is er nog de vraag wat het betekent: ‘de vijand verslaan’?
Ook kerken praten over hoe we ons kunnen voorbereiden op vrede, hoe we ‘fit voor vrede’ of
‘vredesvaardig’ kunnen worden. En ook binnen de Wereldraad van Kerken houdt men zich bezig met
vrede en met de ‘spiritualiteit van geweldloosheid’. De leden van de Wereldraad noemen dit
gezamenlijke zoeken een ‘Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede’. Ze hebben ook de relatie tussen
religie en geweld besproken, want dat die relatie er is staat wel vast. Zeker als een religie een
bondgenootschap aangaat met één of andere staatsmacht kan dat een zeer giftige cocktail worden met
vaak gruwelijke gevolgen.
De logica van onze wereld is geweld beantwoorden met geweld, waardoor een geweldsspiraal ontstaat.
Maar “wie vrede wil moet zich oefenen in vrede, niet in oorlog” zegt professor Enns. Hoe dan?
ds. Carla Borgers, emeritus Doopsgezind predikant, lid van de Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen