Een tijdje geleden was ik als geestelijk verzorger op bezoek bij een bewoner van één van de TMZ verpleeghuizen. We hadden een gesprek over de gebeurtenissen van de afgelopen tijd. De bewoner had namelijk een aantal keer achter elkaar moeten verhuizen en dit was hem niet in de zogenoemde ‘koude kleren’ gaan zitten. Hij was, nu hij niet meer in zijn eigen huis woonde, niet alleen in afstand verder weg van familie en vrienden, maar ook gevoelsmatig stond hij verder van hen af. Hij herinnerde zich ineens de wijze woorden van zijn moeder. Deze had ze uitgesproken toen ze op leeftijd was. Ze zei tegen hem “Hoe ouder je wordt, hoe dichterbij je je mensen wilt.” Destijds had hij de woorden niet helemaal kunnen begrijpen, echt invoelen. Nu hij zelf een respectabele leeftijd had bereikt, was hij beter in staat te voelen wat zijn moeder had bedoeld. Hij had in deze levensfase, net als zijn moeder, een grote behoefte aan vrienden en de nabijheid van zijn naasten.
Deze bewoner is niet de enige die zich enorm verheugt op bezoek van zijn vrienden en familie. De rol van vriendschap lijkt groter te worden in de laatste fase van ons leven. Dit beschrijft ook Bronnie Ware in haar onderzoek naar waar mensen spijt van hebben aan het eind van hun leven.* Ze heeft als palliatief verpleegkundige jarenlang gesproken met mensen op hun sterfbed en gevraagd waar ze spijt van hadden. Eén van de dingen die mensen noemen is: Had ik mijn vriendschappen maar meer verzorgd. In de fase van het naderende levenseinde telt alleen nog liefde en vriendschap. Hoe aardig en meevoelend het zorgpersoneel in een verpleeghuis ook is, je kunt ‘je eigen mensen’ enorm missen wanneer ze niet dichtbij zijn.
Gelukkig had de bewoner die ik sprak wel tijd en moeite geïnvesteerd in een goede relatie met zijn naasten en vrienden. Hier was hij nu dankbaar voor. Deze dankbaarheid zette me aan het denken. Investeer ik wel genoeg in mijn relaties? In liefde en vriendschap? Goed om hier eens bij stil te staan: Leef ik een leven waar ik geen spijt van krijg op mijn sterfbed?
*Uit: Bronnie Ware in het boek: ‘The Top Five Regrets of the Dying’
Sabine Pikkemaat, mei 2024
Humanistisch geestelijk verzorger TriviumMeulenbeltZorg o.a. in ’t Dijkhuis te Borne.