Elk jaar nemen we in de maand november de tijd om stil te staan bij geliefden die het afgelopen jaar zijn overleden, ieder op zijn eigen manier: katholieken op Allerzielen (2 november), protestanten op Eeuwigheids- of Gedachteniszondag (de laatste zondag van het kerkelijke jaar, dit jaar op 24 november) en zij die niet-geloven of niet-kerkelijk zijn onder andere tijdens Verbonden in Licht op het kerkhof van Borne (dit jaar 26 oktober). Ieder met zijn eigen gedachten, symbolen en rituelen. Rituelen als het aansteken van een kaars bij een foto, urn of graf. het bezoeken van een speciale kerkdienst waar gebeden worden uitgesproken en liederen worden gezongen die troost en hoop bieden. Of simpelweg door het wegvegen van de bladeren op het graf, in stilte herinneringen ophalen en tranen de vrije loop laten.

Want na het overlijden van iemand van wie je houdt, is er rouw. Een persoonlijk proces wat voor ieder van ons anders is, kort of lang kan duren: er is geen recept voor. Gevolgd door het verdriet en gemis dat iemand er niet meer is, wat je de rest van je leven meedraagt. En af en toe komt het weer naar boven

Bij het herdenken van andere gebeurtenissen neem je deze persoonlijke ervaringen van verlies met je mee. Je legt daarbij verbindingen tussen verleden, heden en toekomst. Zo herdenken we op 4 mei de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Voor de generaties die deze oorlog niet meemaakten is het meer een geschiedenisles in plaats van een persoonlijke herinnering. Verhalen van ouders, oma’s en opa’s en anderen halen het dichterbij. De gedachte die dan bij je opkomt is: dit mag nooit meer gebeuren. En toch gebeurt het nog steeds en zien we de beelden op de televisie van recente conflicten, van vluchtelingen die alles achterlieten tot beelden van vernietigde steden.

Afgelopen zondag hebben we in de Oude Kerk tijdens een bijeenkomst stilgestaan bij de vele slachtoffers van oorlog en geweld en de gevolgen van natuurrampen in de huidige tijd.

Vele tienduizenden slachtoffers of nog grotere aantallen. Achter elk slachtoffer schuilt een naam, een gezicht, een toekomstdroom die nooit vervuld zal worden. Elk slachtoffer laat een gezin, familie en vrienden achter die, net als wij, rouwen en verdriet hebben over een geliefde. En daarnaast vaak hun leven weer volledig opnieuw moeten inrichten.

Dit beseffend is voldoende reden om een vuist te blijven maken tegen oorlog en geweld en ons te blijven inzetten voor verbetering van het klimaat.

Gustaaf Boerjan, Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen