Zelfs wie niet van muizen houdt, zal toch vaak medelijden met zo’n beestje krijgen als het in de klauwen van een kat belandt. Want die kat doodt niet gelijk, maar speelt het zogeheten kat-en-muis-spel, want honger heeft onze ‘vensterbanktijger’ natuurlijk niet.
Deze column gaat natuurlijk niet over katten en muizen, maar over oorlog, vrede en verzoening. In deze tijd een onderwerp dat in veel beschouwingen voorkomt. Zo las ik de recente column in Trouw van Stevo Akkerman over de houdbaarheid van het pacifisme in relatie tot de oorlogen in Oekraïne en Gaza. Geluiden als: ‘Je moet onderhandelen in plaats van vechten’ en ‘Poetin heeft wel een punt als hij de NAVO verwijt te veel naar het oosten te zijn opgeschoven’ klinken vanuit verschillende pacifistische kanten. Ook de mening dat Oekraïne zich niet gewapenderhand mag verdedigen in de aanvalsoorlog die Rusland is begonnen omdat dit moreel onjuist zou zijn wordt vaak gehoord, zowel van religieus gemotiveerde als seculiere pacifisten. Het is een prachtige gedachte, die ik als doopsgezinde in de meeste gevallen omarm. Maar…net als in de Israëlisch-Palestijnse kwestie is de machts- en krachtsongelijkheid zo groot dat je van Oekraïne niet kan en mag verwachten dat het alleen geweldloos verzet zou plegen. Nog afgezien van de manier van oorlog voeren, waarbij Rusland doelbewust burgerdoelen, ziekenhuizen, scholen, theaters, energievoorzieningen e.d. aanvalt, zoals dat ook in Gaza gebeurt. Je kunt natuurlijk aanvoeren dat er voorbeelden zijn waarbij vijanden toch om de onderhandelingstafel gingen zitten. Denk aan Zuid-Afrika. Maar dat kon pas toen het ANC onder leiding van Nelson Mandela een grote machtsfactor was geworden. Het is misschien vloeken in de kerk, maar het zou zomaar kunnen dat de weg naar vrede en verzoening loopt via het versterken van de macht en invloed van de onderliggende partijen. Was het niet de ‘vredesduif’ Mahatma Ghandi die zei dat je van een muis niet mag vragen zich te verzoenen met de kat? Voor velen is macht een vies woord, want machtsmisbruik ligt op de loer. Maar het bevrijden van onderdrukten en het versterken van hun macht is een noodzakelijke voorwaarde om tot vrede en verzoening te komen. Waar de kwaliteit van die macht goed is zal wraak uitblijven en kan misschien uiteindelijk een proces van verzoening op gang komen. De muis zal het nooit redden tegen de kat, maar Oekraïne misschien wel tegen zijn overweldiger.
ds. Carla Borgers, emeritus doopsgezind predikant kerkelijk werker Protestantse Gemeente Borne lid Raad van Kerken Borne, Hertme en Zenderen